انتخاب بین آزمون تافل (TOEFL) و آیلتس (IELTS)، اولین و شاید گیج‌کننده‌ترین چالش در مسیر تحصیل، کار یا مهاجرت است. این سؤال که “تافل بهتر است یا آیلتس؟” یا “کدوم راحت‌تره؟” در ذهن میلیون‌ها متقاضی در سراسر جهان، به‌خصوص در ایران، تکرار می‌شود. در حقیقت، هیچ‌کدام از این دو آزمون بر دیگری برتری مطلق ندارد و انتخاب شما کاملاً به سه عامل اصلی بستگی دارد: کشور مقصد، هدف شما و سبک آزمون‌دهی شخصی‌تان. هدف این مقاله، ارائه یک پاسخ نهایی و شفاف بر اساس این سه فاکتور کلیدی است.
تافل بهتر است یا آیلتس؟
به جای جستجو برای آزمونی که ذاتاً آسان‌تر باشد، باید به دنبال آزمونی باشید که با الزامات مقصد و هدف نهایی شما هماهنگی کامل داشته باشد. هسته اصلی انتخاب شما اینجا شکل می‌گیرد.
کشور مقصد: آمریکا و ترجیحات آکادمیک در مقابل بریتانیا، کانادا و استرالیا
در گذشته، یک خط‌کشی واضح وجود داشت: تافل متعلق به آمریکای شمالی (ایالات متحده و کانادا) و آیلتس متعلق به بریتانیا، استرالیا و نیوزیلند بود. امروز این مرزها کمرنگ‌تر شده، اما ترجیحات همچنان باقی است:
- آمریکا و ترجیحات آکادمیک: در آمریکا، تقریباً تمام دانشگاه‌ها مدرک تافل را می‌پذیرند و بسیاری از آنها به‌طور سنتی آن را ترجیح می‌دهند. برای اپلای در مقاطع عالی (مانند PhD) در آمریکا، گرفتن نمره بالا در تافل می‌تواند سیگنال بهتری به کمیته پذیرش بفرستد، هرچند آیلتس هم کاملاً پذیرفته است.
- بریتانیا، کانادا و استرالیا: این کشورها به‌طور تاریخی و فرهنگی به آیلتس گرایش دارند. به‌ویژه برای مقاصد مهاجرتی در بریتانیا و استرالیا، گاهی تنها آیلتس UKVI یا نوع خاصی از آیلتس پذیرفته می‌شود. در کانادا نیز، آیلتس (به‌ویژه آیلتس جنرال) برای اکثر برنامه‌های مهاجرتی (مانند اکسپرس اینتری) به‌عنوان ابزار سنجش زبان اصلی شناخته می‌شود و تسلط آن بیشتر است.
هدف شما: تحصیل (آیلتس آکادمیک/تافل) یا مهاجرت کاری (آیلتس جنرال)
فرق تافل و آیلتس در اینجا به اوج خود می‌رسد:
- تحصیل در دانشگاه (Academic): هر دو آزمون تافل iBT و آیلتس آکادمیک برای پذیرش دانشگاهی طراحی شده‌اند و کاملاً قابل مقایسه‌اند.
- مهاجرت و کار (General Training): آزمون آیلتس، یک ماژول مجزا به نام General Training دارد که برای اخذ اقامت، ویزای کار و اهداف غیرآکادمیک طراحی شده است. تافل (iBT) معادل ماژول جنرال ندارد و محتوای آن کاملاً آکادمیک است. اگر هدف شما صرفاً مهاجرت (نه تحصیل) است، ۹۹٪ مواقع باید به سراغ آیلتس جنرال بروید. این مهم‌ترین نکته‌ای است که در تصمیم‌گیری باید مد نظر قرار دهید.
معادل سازی نمرات: جدول مقایسه نمره کل و تفکیکی آیلتس و تافل
خبر خوب این است که یک رابطه ریاضی شفاف بین نمرات دو آزمون وجود دارد و به راحتی می‌توان معادل سازی نمرات تافل و آیلتس را انجام داد. هرچند که تبدیل نمرات دقیق مهارت به مهارت کمی متفاوت است، اما جدول زیر به‌عنوان یک معیار کلی پذیرفته شده است:
| آیلتس (باند ۰ تا ۹) | تافل کلی (۰ تا ۱۲۰) | سطح توضیحی |
| ۹ | ۱۲۰-۱۱۸ | کاربر خبره، نزدیک به بومی (Native-like) |
| ۸ | ۱۱۰-۱۱۴ | کاربر بسیار خوب و مسلط |
| ۷ | ۹۴-۱۰۱ | کاربر خوب (نمره مورد نیاز برای اکثر رشته‌های ارشد) |
| ۶.۵ | ۷۹-۹۳ | متوسط رو به بالا (نمره لازم برای اکثر رشته‌های لیسانس) |
| ۶ | ۶۰-۷۸ | متوسط (Minimum نمره در بسیاری از دانشگاه‌ها) |
| ۵.۵ | ۴۶-۵۹ | متوسط پایه |
نکته کاربردی: اگر یک دانشگاه نمره آیلتس ۷ بخواهد، شما باید خودتان را برای کسب نمره ۹۵ تافل آماده کنید.
تفاوت‌های ساختاری و فرمت آزمون (چرا حس می‌کنید یکی آسان‌تر است؟)
اینجاست که سلیقه و نقاط قوت شما وارد عمل می‌شود. فرق آزمون تافل و آیلتس در نحوه برگزاری و نوع سؤالات، باعث می‌شود که برخی افراد با یک آزمون حس راحت‌تری داشته باشند.
نحوه برگزاری: کامپیوتری و یکپارچه در مقابل کاغذی/کامپیوتری و دو مرحله‌ای
| ویژگی | آیلتس (IELTS) | تافل (TOEFL iBT) |
| نوع آزمون | کامپیوتری (CD) یا کاغذی (PBT) | کاملاً کامپیوتری و آنلاین |
| مدت زمان | حدود ۲ ساعت و ۴۵ دقیقه (بدون احتساب بخش اسپیکینگ) | حدود ۲ ساعت (آزمون کوتاه‌شده ۲۰۲۳) |
| ساختار | دو مرحله‌ای: مهارت‌های اصلی در یک روز، اسپیکینگ جداگانه (اغلب چند روز قبل یا بعد) | یکپارچه: هر چهار مهارت در یک روز و پشت سر هم برگزار می‌شوند. |
| مزیت نسبی | انعطاف‌پذیری در انتخاب نوع (کاغذی/کامپیوتری)، استرس کمتر برای اسپیکینگ | سرعت در برگزاری، نداشتن وقفه و عدم نیاز به دو بار مراجعه |
نکته مهم: اگر از ایده مصاحبه حضوری (اسپیکینگ آیلتس) می‌ترسید، تافل که اسپیکینگش با کامپیوتر ضبط می‌شود، می‌تواند راحت‌تر باشد.
لهجه و دایره لغات: انگلیسی آمریکایی در مقابل بریتانیایی و چند ملیتی
- تافل: تقریباً ۱۰۰٪ متون و لهجه‌های شنیداری (Listening و Speaking) بر پایه انگلیسی آمریکایی (American English) است. اگر با فیلم‌ها و سریال‌های آمریکایی بزرگ شده‌اید، ممکن است در تافل راحت‌تر باشید.
- آیلتس: محتوای آن بر پایه انگلیسی بریتانیایی (British English) است، اما در بخش Listening، لهجه‌های استرالیایی، کانادایی و نیوزیلندی هم استفاده می‌شود. این تنوع ممکن است برای برخی چالش‌برانگیز باشد، اما تسلط شما بر طیف وسیع‌تری از لهجه‌ها را نشان می‌دهد.
سبک سوالات: تمرکز بر چندگزینه‌ای (تافل) در مقابل تنوع سوالات (آیلتس)
- تافل: هسته اصلی سؤالات تافل، به‌ویژه در بخش‌های Listening و Reading، تست‌های چهارگزینه‌ای است. این فرمت برای کسانی که در تست زنی قوی هستند، مناسب است.
- آیلتس: سؤالات بسیار متنوع‌تر است. شما با پر کردن جاهای خالی (Fill-in-the-blanks)، نوشتن پاسخ‌های کوتاه، وصل کردن آیتم‌ها (Matching)، و True/False/Not Given سر و کار دارید. این تنوع نیاز به درک عمیق‌تری از متن دارد و صرفاً حذف گزینه‌ها کافی نیست.
مدیریت زمان و ساختار: مقایسه مدت زمان و فرمت هر بخش
یکی از عوامل تعیین‌کننده در احساس “کدام آسان‌تر است؟” مدیریت زمانی است که هر آزمون از شما می‌طلبد. تفاوت‌های عمده‌ای در طول کل آزمون و زمان اختصاص‌داده‌شده به هر مهارت وجود دارد که می‌تواند بر تمرکز و استقامت شما تأثیر بگذارد.
| بخش | آیلتس آکادمیک (کامپیوتری/کاغذی) | تافل iBT (نسخه به‌روز شده ۲۰۲۳) |
| ریدینگ (Reading) | ۶۰ دقیقه (۳ متن آکادمیک) | ۳۵ دقیقه (۲ متن آکادمیک) |
| لیسنینگ (Listening) | ۳۰ دقیقه (+۱۰ دقیقه انتقال پاسخ) | ۳۶ دقیقه (سخنرانی و مکالمه) |
| استراحت | ندارد (به‌جز وقفه میان روزهای آزمون) | ۱۰ دقیقه (پس از لیسنینگ) |
| اسپیکینگ (Speaking) | ۱۱ تا ۱۴ دقیقه (مصاحبه حضوری/آنلاین) | ۱۶ دقیقه (۴ تسک ضبط کامپیوتری) |
| رایتینگ (Writing) | ۶۰ دقیقه (۲ تسک) | ۲۹ دقیقه (۲ تسک) |
| مدت زمان کل | ۲ ساعت و ۴۵ دقیقه (+ اسپیکینگ جداگانه) | حدود ۲ ساعت (یکپارچه) |
مدت زمان کلی آزمون: کوتاه‌تر بودن تافل، یک مزیت کلیدی
- تافل iBT (نسخه جدید): با کاهش چشمگیر زمان آزمون در سال ۲۰۲۳، تافل اکنون حدود یک ساعت کوتاه‌تر از آیلتس است و به حدود ۲ ساعت می‌رسد. این فشردگی و مدت زمان کوتاه برای داوطلبانی که از نظر تمرکز، توانایی نشستن طولانی‌مدت را ندارند، یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود.
- آیلتس: مجموع مدت زمان آزمون در یک روز (بدون احتساب اسپیکینگ) حدود ۲ ساعت و ۴۵ دقیقه است. با وجود اینکه آزمون در دو مرحله (مهارت‌های اصلی در یک روز و اسپیکینگ در روز دیگر) برگزار می‌شود، تمرکز طولانی‌مدت در روز اصلی همچنان بالاست.
اهمیت ۱۰ دقیقه استراحت در تافل
وجود یک استراحت اجباری ۱۰ دقیقه‌ای در تافل پس از اتمام بخش Listening، فرصت حیاتی برای ریکاوری ذهنی و آماده شدن برای بخش‌های Speaking و Writing فراهم می‌کند. این وقفه در آیلتس وجود ندارد، و داوطلبان باید به‌صورت پیوسته مهارت‌ها را پشت سر بگذارند.
مدیریت زمان در بخش‌های مجزا
- ریدینگ: در تافل، با اینکه تعداد سؤالات کلی کمتر شده، اما فشار زمانی برای پاسخ به سؤالات هر متن بالاتر است (هر متن در ۱۷.۵ دقیقه). در آیلتس، شما ۶۰ دقیقه برای ۳ متن فرصت دارید، اما نوع سؤالات زمان بیشتری برای پیدا کردن جزئیات از شما می‌گیرد.
- رایتینگ: هر دو آزمون ۶۰ دقیقه برای رایتینگ در نظر گرفته‌اند. اما در تافل، تسک‌ها کوتاه‌تر و ساختاریافته‌تر هستند، در حالی که در آیلتس، تسک ۲ (مقاله) وزن زیادی دارد و زمان زیادی را به خود اختصاص می‌دهد.
مقایسه بخش به بخش مهارت‌ها (اهمیت نت‌برداری و لهجه)
در این بخش به‌طور دقیق بررسی می‌کنیم که تفاوت تافل و آیلتس چیست در هر مهارت و کدام آزمون برای چه نوع متقاضی آسان‌تر است.
اسپیکینگ: مصاحبه رودررو (آیلتس) یا ضبط صدای کامپیوتری (تافل)
| ویژگی | آیلتس (IELTS) | تافل (TOEFL iBT) |
| مدل برگزاری | مصاحبه واقعی با ممتحن (حضوری یا آنلاین) | ضبط صدا توسط کامپیوتر |
| ماهیت وظایف | شخصی و عمومی (معرفی خود، صحبت در مورد یک موضوع، بحث آزاد) | Integrated (ترکیبی از ریدینگ، لیسنینگ و صحبت کردن) |
| استرس‌زا بودن | برای افراد درون‌گرا یا دارای اضطراب مصاحبه سخت‌تر است. | برای افرادی که با کامپیوتر راحت‌ترند و از تعامل رو در رو می‌ترسند راحت‌تر است. |
| نکته کلیدی | در آیلتس، ارتباط چشمی و زبان بدن در نمره شما بی‌تأثیر نیست. | در تافل، ساختار منظم پاسخ، نت‌برداری و سرعت پردازش اطلاعات اهمیت بالایی دارد. |
لیسنینگ: مدیریت زمان و نت‌برداری همزمان در مقابل گوش دادن کامل
بخش شنیداری (لیسنینگ) بیشترین فرق بین تافل و آیلتس را نشان می‌دهد:
تافل:
- شامل سخنرانی‌های طولانی و مکالمات آکادمیک است.
- شما ابتدا باید به کل فایل گوش دهید و همزمان نت‌برداری کنید.
- سپس به سؤالات (اغلب چندگزینه‌ای) پاسخ می‌دهید.
تمرکز: نت‌برداری همزمان و درک نکات اصلی یک سخنرانی طولانی.
آیلتس:
- شامل ۴ بخش کوتاه‌تر (مکالمات عمومی، مونولوگ، بحث آکادمیک).
- سؤالات به‌طور مرحله‌ای و در حین گوش دادن به شما نشان داده می‌شود.
تمرکز: شنیدن جزئیات دقیق (مانند آدرس یا نام) و مدیریت انتقال پاسخ در زمان استراحت.
رایتینگ: انواع Taskها، تعداد کلمات و چالش سرعت تایپ
| ویژگی | آیلتس (IELTS) | تافل (TOEFL iBT) |
| تسک ۱ | گزارش‌نویسی (توصیف گراف یا جدول) یا نامه‌نگاری (جنرال) | Integrated (خلاصه‌سازی و مقایسه یک متن خواندنی و یک فایل شنیداری) |
| تسک ۲ | نوشتن مقاله (Essay) برای بیان نظر | Academic Discussion (بیان و دفاع از یک دیدگاه در محیط بحث آنلاین) |
| سرعت تایپ | مهم است، اما حساسیت آن نسبت به تافل کمتر است. | حیاتی است. اگر با کیبورد فارسی ویندوز مشکل دارید، باید تمرین کنید. |
ریدینگ: مدت زمان و ماهیت متون (آکادمیک محض در تافل)
- تافل: متون بسیار آکادمیک، معمولاً با همان ساختاری که در کتاب‌های درسی دانشگاه‌های آمریکا استفاده می‌شود. طول متون بلند است و سؤالات اغلب روی درک معنای ضمنی و ارجاعات تمرکز دارد.
- آیلتس: متون متنوع‌تر (مجله‌ای، خبری، آکادمیک). در ماژول جنرال، حتی با فرم‌های اداری یا آگهی‌ها سروکار دارید. مدیریت زمان برای پاسخ به تنوع سؤالات (به‌ویژه True/False/Not Given) در آیلتس چالش بزرگ‌تری است.
هزینه‌ها، اعتبار و نکات ثبت نام (اولویت مخاطب فارسی‌زبان)
یکی از دغدغه‌های اصلی در ایران، قیمت تافل و آیلتس است که به‌صورت دلاری محاسبه شده و به نرخ روز ریال پرداخت می‌شود.
مقایسه هزینه آزمون در ایران و روش پرداخت (نرخ دلار آزاد)
هزینه هر دو آزمون (تافل iBT و آیلتس کامپیوتری/کاغذی) در محدوده ۲۱۰ تا ۲۶۵ دلار آمریکا است. از آنجایی که پرداخت ارزی مستقیم برای متقاضیان ایرانی دشوار است:
- هزینه نهایی: مؤسسات برگزارکننده در ایران، هزینه دلاری را به نرخ دلار آزاد محاسبه و مقداری کارمزد هم اضافه می‌کنند. بنابراین، نرخ نهایی ریالی همواره از نرخ دلاری رسمی بالاتر است.
- روش پرداخت: برای هر دو آزمون معمولاً باید از طریق سامانه‌های داخلی یا کارت‌های بانکی طرف قرارداد با سنترهای برگزاری اقدام به پرداخت ریالی کنید.
نکته: هرچند ممکن است اختلاف چند صد هزار تومانی بین هزینه آزمون تافل و آیلتس وجود داشته باشد، اما این اختلاف آنقدر زیاد نیست که مبنای اصلی تصمیم‌گیری شما باشد.
مدت زمان و شرایط اعتبار مدرک (قانون ۲ ساله)
مدرک تافل و آیلتس هر دو از تاریخ برگزاری آزمون، فقط ۲ سال اعتبار دارند. این قانون یکپارچه است و توسط مؤسسات ETS (برگزارکننده تافل) و IDP/British Council (برگزارکننده آیلتس) اعمال می‌شود.
علت: مهارت‌های زبان انگلیسی (به‌خصوص Speaking و Writing) در صورت عدم استفاده مداوم، افول می‌کنند و هیچ مدرکی نمی‌تواند تضمین کند که بعد از دو سال همچنان همان سطح زبان را دارید.
هشدار: اگرچه برخی دانشگاه‌ها مدارک قدیمی‌تر را می‌پذیرند، اما این امر بسیار نادر است و باید با دپارتمنت پذیرش تماس بگیرید. همیشه فرض کنید که مدرکتان تنها ۲ سال اعتبار دارد.
انتخاب سنتر آزمون و سهولت ثبت نام در شهرهای مختلف
سهولت ثبت نام و کیفیت سنتر برگزاری، یک فاکتور مهم برای متقاضیان ایرانی است:
- آیلتس: به دلیل تعدد و قدمت بیشتر سنترهای برگزارکننده در ایران (مانند آیلتس تهران، عصر دین و دانش، دانشگاه آزاد)، انتخاب‌های بیشتری برای روز و محل آزمون وجود دارد.
- تافل: تعداد سنترهای تافل کمتر است و گاهی پیدا کردن تاریخ‌های نزدیک دشوار می‌شود، به‌خصوص در ایام پیک اپلای (مهر تا دی).
نکته کاربردی: حتماً قبل از ثبت نام، نظر متقاضیان قبلی را در مورد کیفیت تجهیزات (به‌خصوص هدست و میکروفون) و مدیریت سنتر مورد نظر بررسی کنید.
مسیر آمادگی: گام به گام تا کسب نمره دلخواه
صرف‌نظر از اینکه تافل یا آیلتس را انتخاب می‌کنید، موفقیت در هر دو آزمون نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارد.
تعیین سطح دقیق و هدف‌گذاری نمره مورد نیاز
- گام ۱: تعیین سطح واقعی: با استفاده از یک آزمون ماک (آزمایشی) استاندارد در شرایط شبیه‌سازی شده، نمره واقعی خود را قبل از شروع دوره آموزشی مشخص کنید.
- گام ۲: هدف‌گذاری: نمره مورد نیاز خود را دقیقاً از وب‌سایت دانشگاه مقصد چک کنید. اگر برای یک رشته نمره ۶.۵ و برای رشته دیگر ۷ نیاز است، هدف شما باید نمره بالاتر باشد.
منابع پیشنهادی برای تافل و آیلتس (کتاب‌ها و دوره‌های آنلاین)
آیلتس:
- کتاب‌های رسمی Cambridge IELTS (جلد ۱ تا ۱۸) که حاوی تست‌های رسمی آزمون هستند. (اولویت مطلق)
- کتاب‌های تمرین مانند Focus on IELTS یا Barron’s IELTS.
تافل:
- کتاب رسمی The Official Guide to the TOEFL Test (اولویت مطلق).
- منابع آموزشی ETS (سازنده آزمون) مانند TOEFL Practice Online (TPO).
- منابع تکمیلی مانند Kaplan TOEFL یا Magoosh TOEFL.
اهمیت شرکت در آزمون‌های آزمایشی (ماک) و تحلیل کارنامه
شرکت در ماک‌ها (Mock Tests) نه یک هزینه اضافی، بلکه یک سرمایه‌گذاری حیاتی است.
- شبیه‌سازی شرایط: آزمون ماک باید کاملاً شرایط روز آزمون (زمان‌بندی دقیق، هدست، سکوت/شلوغی محیط) را شبیه‌سازی کند.
- تحلیل کارنامه: مهم‌تر از نمره کلی ماک، تحلیل اشتباهات است. شما باید بدانید که چرا در Reading سؤالات “Not Given” را اشتباه می‌زنید یا چرا در Speaking نمره Fluency شما پایین است. تحلیل کارنامه به شما کمک می‌کند تا استراتژی مطالعاتی خود را اصلاح کنید.
نتیجه‌گیری
پاسخ به سؤال “مدرک تافل بهتر است یا آیلتس؟” این است: هیچ مدرکی بهتر نیست، بلکه یکی از آنها برای شما مناسب‌تر است. تصمیم‌گیری نهایی شما باید بر اساس دو اصل باشد: ۱. مقصد و هدف (Academic vs. General، آمریکا vs. کانادا) و ۲. ترجیحات فردی در سبک آزمون‌دهی (مصاحبه حضوری vs. ضبط کامپیوتری، تسلط بر تایپ vs. تسلط بر دست‌نویسی). اگر مقصد و هدف شما را به مسیر خاصی هدایت نکرد، آزمونی را انتخاب کنید که فرمت سؤالات آن با نقاط قوت شما هماهنگی بیشتری داشته باشد. با یک برنامه‌ریزی دقیق، در هر کدام از این آزمون‌ها موفق خواهید شد.
پرسش‌های متداول (FAQ)
۱. آیلتس بهتر است یا تافل برای مهاجرت به اروپا؟
بیشتر کشورهای اروپایی و دانشگاه‌های قاره اروپا، هر دو مدرک را می‌پذیرند. با این حال، به دلیل اینکه آیلتس به‌طور گسترده‌تر در انگلستان (بخشی از اروپا) استفاده می‌شود و ماژول جنرال دارد، ممکن است برای ویزاهای غیردانشجویی کمی انعطاف‌پذیرتر باشد. برای تحصیل، ابتدا الزامات دانشگاه مقصد را چک کنید.
۲. اگر سرعت تایپم پایین باشد، تافل سخت‌تر است یا آیلتس؟
تافل (iBT) به‌طور قطع برای شما سخت‌تر خواهد بود. در بخش‌های Writing و حتی نوت‌برداری در Listening، تایپ سریع حیاتی است. در آیلتس (نسخه کامپیوتری) هرچند تایپ مهم است، اما ساختار وظایف (Task) آن کمی کمتر به تایپ سریع وابسته است، و در آیلتس کاغذی، سرعت تایپ اصلاً مطرح نیست.
۳. کدام آزمون زودتر نتیجه را اعلام می‌کند؟
تافل (iBT) معمولاً سریع‌تر است. نتایج تافل معمولاً ۴ تا ۸ روز پس از آزمون آنلاین منتشر می‌شود. نتایج آیلتس کامپیوتری حدود ۳ تا ۷ روز و نتایج آیلتس کاغذی حدود ۱۳ روز طول می‌کشد تا اعلام شود.
۴. آیا دانشگاه‌ها فقط نمره کلی (Total Score) را نگاه می‌کنند؟
خیر. تقریباً تمام دانشگاه‌ها یک حداقل نمره برای هر مهارت (Band/Section Score) هم تعیین می‌کنند. به‌عنوان مثال، ممکن است نمره کلی ۷ آیلتس را بخواهند، به شرطی که هیچ مهارتی (حتی Listening یا Reading) کمتر از ۶.۵ نباشد. باید حتماً حداقل نمرات بخش‌ها را هم هدف قرار دهید.
۵. اگر استرس آزمون حضوری داشته باشم، کدام آزمون برای من آسان‌تر است؟
اگر اضطراب ناشی از مصاحبه رو در رو با یک ممتحن واقعی شما را فلج می‌کند، تافل iBT می‌تواند گزینه آسان‌تری باشد. در تافل، شما با یک کامپیوتر صحبت می‌کنید و این برای بسیاری از افراد حس کنترل بیشتری ایجاد می‌کند. با این حال، اگر با تایپ کردن سریع زیر فشار زمان مشکل دارید، ممکن است استرس تافل از نوع دیگری باشد.
